La petite Sophie

 

Sophie Duguet (foto AFP)

 

"Le 10 novembre 1969
Ce matin j'ai reçu une message de la maman de la petite Sophie Duguet. Cette petite Sophie qui est peut-être sang mien. Peut-être cette famille française que je ne connais pas?"

Het is de eerste notitie die Madeleine Duguet maakt in een al gebruikt groen ruitjesschrift waar de eerste vier bladen zijn uitgesneden of uitgeknipt. "Je reprends le vieux carnet ou j'avais insert poèmes ou pensées - sans doute en 1967 après mon retour de l'hôpital", schrijft ze zelf. In het archief van Duguet vind je dat wel meer: dagboeknotities, overwegingen en citaten die verspreid staan over schriftjes en losse bladen en agenda's. Geen leeg stukje papier is veilig voor haar bic: gebruikte omslagen, de rand van krantenpagina's, de achterkant van circulaires. Ze is daarbij ook niet beducht voor herhaling. In een agenda waarin ze dagelijks feiten, gedachten en emoties noteert, staat op dezelfde dag immers een gelijkaardige notitie in telegramstijl: "Reçu lettre maman Sophie Duguet".

kaartje Annick Duguet aan Madeleine Duguet (archief Letterenhuis)

Het meisje dat haar gedachten bezig houdt, is de kleine Sophie Duguet, 3 jaar en op vrijdag 24 oktober 1969 ontvoerd in Bandry, in het noorden van Frankrijk. Toen ze met haar oppas, Marie Jeanne, op weg was om haar oudere broertje Eric van school te halen, werd ze uit de armen gerukt van de oppas en meegesleurd in een beige DS. De kidnapper gooide een briefje uit de auto, een boodschap voor de ouders. Een miljoen Franse frank losgeld eiste hij, of de ouders zouden hun dochter nooit meer terugzien. Omgerekend naar de valuta van 2021 zou dat volgens het Institut national de la statistique et des études économiques in Frankrijk (INSEE)  overeen komen met een bedrag van meer dan 1 miljoen euro...

In een ander spiraalschrift vind ik een notitie die hieraan voorafgaat: 

"Le 27 octobre 1969
Le cas de la petite Sophie Duguet m'emeut. Je me sens rattachée par mes fibres à cette famille française plongée dans la douleur. Sophie échapperait-elle à son ravisseur? Philippe Duguet retrouvera-t-il sa fille? 3 ans, l'âge de l'innocence. Evidemment, la rançon n'est rien si on retrouve l'enfant! Mais la police a été alerte. Le coupable traqué risque fort de se venger sur la petite - les parents auront beau faire - Sophie risque de ne leur être rendue vivante - en tous cas c'est affreux!"

De kidnapping van zo'n jong kind houdt heel Frankrijk in haar greep. Reporters en journalisten van de lokale maar ook de nationale pers spoeden zich ter plaatse, geen dag is de ontvoering uit de aandacht. Op de radio smeken de ouders de ontvoerders om hun dochter toch geen kwaad te doen: "Surtout, je vous en prie, ne faites pas de mal à ma petite Sophie. Prenez-en soin, ne lui donnez jamais de lait, ça la rend très, très malade. Couvrez-la bien, elle est très fragile. Ne la laissez pas dans l'obscurité complète, elle a très peur du noir". 

Ook in de omringende landen volgt men de ontwikkeling van de ontvoering op de voet. In Vlaanderen besteedt de Gazet van Antwerpen  uitgebreid aandacht aan de kidnapping. De Antwerpse Franstalige krant Le matin - Madeleine Duguet had er een abonnement op - noemt het "L'affaire Duguet".

 Madeleine Duguet zal de mama van Sophie Duguet (Annick Phalempin, °1940 - +2013), verschillende keren geschreven hebben. Maar zij niet alleen, zo blijkt. Want de notitie op 10 november vervolgt: "On semble lui avoir envoyé plusieurs lettres - qui sait mes soeurs ou frères -  à cause de ce nom de Duguet que nous portons et qui nous rapproche. La petite Sophie va bien - mais les voleurs courent toujours. Peu importe, l'enfant est de retour - l'essentiel."

La petite Sophie is op 10 november al terecht, zo begrijp ik de opluchting van Duguet. De ontvoering heeft ook maar enkele dagen geduurd. Nadat de familie het losgeld heeft betaald, is het meisje op 27 oktober achtergelaten in een auto die geparkeerd werd voor het commissariaat van Soissons. Het kind is ongedeerd.

Archief familie Spruch

De kwestie van la petite Sophie verdwijnt de komende maanden niet uit de aandacht van Duguet. Wat verder in het groene ruitjesschrift vind ik een ongedateerd krantenartikel, een interview van "notre envoyé spécial Michel Menet" met de moeder van Sophie Duguet. Het is vermoedelijk geknipt uit de France soir van 10 of 11 april 1970, de krant waarvoor Menet in die tijd werkte. En de datum is onder andere af te leiden uit het onderwerp van het interview: de geboorte, twee dagen daarvoor, van haar jongste zoon (8 april 1970).
Duguet is rond die tijd nog maar net teruggekeerd uit het Sint-Elisabethziekenhuis waar ze al op 26 januari 1970 werd opgenomen voor een kankerbehandeling. En dan vraag ik me af hoe ze dat artikel op het spoor is gekomen. Bij Auxiliaire de la presse  was ze gabonneerd op alle artikels in Belgische kranten waarin haar naam werd genoemd. Maar ook op de buitenlandse pers? Heeft de moeder van Sophie Duguet haar het artikel toegestuurd?


Het artikel uit 1970 steekt in het groene schrift bij de dagboeknotitie van 25 november 1969, "fête de Ste Cathérine". Op die plaats in het schrift vind ik ook een tekening van la petite Sophie, in balpen.

Archief familie Spruch

Madeleine Duguet schrijft: "Une envie folle de dessiner - le soleil brille. Pourquoi justement la petite Sophie? Le sang mien? Et dans ce cahier [...] aux flammes? L'envie simplement pour moi-même pour me prouver que je peux encore?"

La petite Sophie laat ook mij niet los. Als ik op internet zoek naar afbeeldingen van het meisje, stoot ik al snel op de cover van de Paris Match van 8 november 1969. De gelijkenis tussen foto en tekening is treffend.

Madeleine Duguet moet niet twijfelen: tekenen kan ze nog.