Deux amis, ofte: muziek en poëzie

(foto: archief fam. Spruch)

Meer dan 600 ingescande foto's later blijft dit nog altijd een van mijn favorieten: José Tairhumène/José Trussart en Moshe Macchias/Maurice Spruch in het open venster van ons huis in de Milisstraat, één hoog. De foto is genomen van op het dak, en waarschijnlijk is Madeleine Duguet de fotografe, in wiens werkkamer ze zitten. 1962 is het.

Spruch en Trussart ontmoetten elkaar voor het eerst in 1953 tijdens hun legerdienst in Wallonië. Duguet schrijft daarover in haar mémoires: "Il avait, à Saive dans la même chambre que la sienne, rencontré un jeune homme dont il était devenu l'ami. Un rêveur comme lui, un poète dont les écrits touchants devaient par la suite, m'intéresser au plus haut point. Cette amitié s'était nouée sous le signe de la chanson. José Tairhumène, tel était le pseudonyme de son nouvel ami, était à la recherche d'un compositeur". Niet geremd door enige voorkennis zegt Spruch toe om zijn gedichten op muziek te zetten, en overhaalt Madeleine Duguet om hem muzieklessen te geven. Ze zullen samen een vijftigal liederen schrijven, waarvan je er sommige nog kan beluisteren op de website gewijd aan Moshe Macchias.

Het is Spruch ook die Trussart voortdurend achter de veren zit om poëzie te blijven schrijven - geen vanzelfsprekende zaak voor Trussart die sinds 1956 als coöperant van het Institut de Sociologie Solvay in Congo werkt en in Buso Melo geconfronteerd wordt met de hitte, malaria, de uitwassen van het koloniale regime, de moeilijkheid om met beperkte middelen onderwijs, gezondheidszorg, landbouw te organiseren,...

Simple balafre - Poète moulin à vent - Les clefs is de achtste en laatste bundel die Madeleine Duguet zal uitgeven met poëzie van Tairhumène, een bundel opgedragen "A la Dame de l'ile où nichent mes oiseaux" (Madeleine Duguet) en aan Moshe Macchias.

De bundel heeft een bevreemdende typografie: de tekst is uitgevuld, en komt op het eerste gezicht rustig en ordelijk over, zonder overtollige witruimte tussen de letters en woorden. Tot je begint te lezen en merkt dat de woorden op het einde van de regel willekeurig worden afgebroken om gewoon verder te lopen op de volgende lijn.

Het lijkt alsof de woorden niet meer thuis zijn op hun regel, ze zijn uit elkaar gekerfd, misschien wel "pour balafrer le silence", zoals Roland Polchine op de binnenflap schrijft.

Hoe dan ook, de gedichten getuigen van een ongelooflijke muzikaliteit.